BREVE EXPLICACIÓN DEL ESCUDO:

NA ENGA JAKÁJKUKUEPKA: TSÍPIKUA.

Tsinapu enga jukarhukua k’uanikuarhu.
Terujkani inde atapurhu jukanharisti ma tsinapu jukarhuka ima k’uanikukua. Tuanapu p’urhepechecha inde tsinapu ashindasamti Tukupachani Kurhicuaerini. Nanimengaksï imeecha niramka imaksï pasambti ma tsinapuni ka jimaksï uknia ma Kue. Isïjtu sïkuiri axuniri imajtu jindespti enga tatsurhimka imanio tsinapuni.

EN EL PLANO ESPIRITUAL: LA VIDA.

Punta de flecha de obsidiana.
En el centro del escudo vemos la punta de flecha hecha de obsidiana. Entre los antiguos p’urhepecha la obsidiana era la representación terrena del Dios principal Curicaveri. A donde iban se llevaban el pedazo de obsidiana, le hacían su templo. Al igual el cuero de venado era utilizado para envolver a la obsidiana.


Jurhiata: Kurhikuaeri-Kuerajpiri.
Jima uanondani ima atapurhu t’intskuecha jurhiateri jukanharhisti, uanikua iretecharhu inde jurhiata jindespti eska ma eratantskua Tukupacha. K’uiripu P’urhepecha jatsikusptisÏ jakankurhikua Kurhikua-eueri. Ima jurhiata instpisïndi tsanda ka jurhepikua iamindu k’uiripuechani ka ima tintskua niarakusïni echerini ka jima andasïndi tsipikua mamaru jasï.

El sol. Tata Jurhíata: Curicaveri-Kuerajpiri.
Alrededor del escudo lo cubre los rayos del Sol, el sol fue utilizado por muchas culturas como su dios más importante. Los p’urhepecha le llamaron curica-eueri. Ya que el sol nos da luz y calor a todos los hombres, sus rayos penetran a la madre tierra y se genera la vida.

K’uaníkukuecha.
A. Inde k’uaníkukuecha asïndaksïni ma purhejkukua enga jidespka ireta p’urhepechecha, jimbo kanikua jukajkurhasptisï tuanapuecha inde kuanirperakua jimbo enga japirini kakajperakua ka katajperakua uetarhini jimbo jima sharhasamti iurhiri enga itsimatangamka tukupachaecha.

Las flechas.

A. Las flechas representan el espíritu guerrero del pueblo p’urhepecha, puesto eran diestros en el manejo y se utilizaba en las guerras para cautivas esclavos y sacarles sangre que era ofrenda a los dioses.

ASÏNDAKUA ECHÉERIO ANAPU.

K’uanirakuecha
B. Inde k’uanirakuecha axíndasïnsï t’apuri anapuechio. Mataru ambe mindantasïni juchari echerio eska jarhaska t’amu xangarucha enga nirajka jakajkukua Kurhíkueri:

EN EL PLANO TERRENAL.

Las flechas representan los cuatro regiones.
B. El otro sentido es que marca los cuatro rumbos del espacio físico (territorio) y plantea que en todas las regiones se creía y veneraba a Curicaveri:


Jajki k’urhujkurhakua.
Inde jajki k’urhukurhakua jindesti asïndatskua: juchari eratsikuaeri, jakajkukukuaeri, minkuarhikuaeri, mimixekuaeri ka juramukuaeri ireta p’urhepecheri.

La mano izquierda empuñada.
La mano empuñada indica una aspiración: la unidad ideológica, espiritual, identidad, cultural, política del pueblo p’urhepecha.


Echerio: Atantskuecha asíndaksïni tachani anapuekua Xunhapiti jindesti enga mindantka eska jima uenakurhisïnga iretaecha Juatarhu anapuecha; tsipambiti mindantka eska jima uenakurhisïnga iretaecha eraxamani anapuecha; auanda mindantka eska jima uenakurhisïnga iretaecha japundarhua anapuecha ka uarhoti mindantka eska jima uenakurhisïnga iretaecha tsakapundu anapuecha.

Territorio: Los colores asociados a las regiones.
Verde simboliza a las comunidades de la sierra; el amarillo simboliza a las comunidades de la Cañada de los Once Pueblos; el azul simboliza a las comunidades de la rivera de lago de Pátzcuaro y el morado simboliza a las comunidades de la ciénega de Zacapu.


Mikurhikua.
Juchari uinhapikua jiuakuarhikuesti p’urhejkukuaeri uingapikua! Jindesti ma jiuakuarhikua enga ioarhintka iamindu Purhgepecha engaksï iapuru isï irekani jaka.

Lema.
Juchari uinhápikua significa ¡Nuestra Fuerza! Pretende mostrar que los p’urhepecha debemos caminar en búsqueda de la unidad en todos los P’urhépecha.

TERUNCHIETIECHA JARHANI PAKUA (ARANTEPACUA) ANAPUECHA.
CONCEJO DE KURHÍKUAERI K’UÍNCHEKUA. (Lo integran 34 comunidades)

______________
IRETA PURHEPECHERIO, MESETA P’URHEPECHA, UEXURHINI URICHO.